اجزای ریل قطاری

ریل قطار چیست؟

ریل قطار، یکی از اصلی‌ترین اجزای زیرساخت راه‌آهن است که نقش هدایت، پشتیبانی و انتقال وزن قطار به زمین را بر عهده دارد. این ریل‌ها معمولاً از فولاد سخت و مقاوم ساخته می‌شوند تا در برابر فشار زیاد، سایش و تغییرات دمایی دوام بیاورند.

اجزای تشکیل‌دهنده‌ی ریل قطار :

ریل‌ها به‌طور کلی از دو خط موازی تشکیل شده‌اند که توسط تراورس‌ها (یا همان خوابیده‌ها) به‌صورت منظم به یکدیگر متصل می‌گردند. این اجزا به‌ترتیب عبارتند از:

ریل فولادی:

راهروهای فلزی طویلی که چرخ‌های قطار بر روی آن‌ها حرکت می‌کند.

تراورس :

مقاطعی افقی از جنس چوب، بتن یا فولاد که دو ریل را در فاصله‌ی استاندارد از یکدیگر نگه می‌دارند.

زیرسازی (بستر راه‌آهن) :

ترکیبی از مصالح سنگی (مانند بالاست) برای پخش فشار وارده و افزایش پایداری مسیر.

اهمیت استانداردسازی در طراحی ریل :

برای اطمینان از ایمنی و عملکرد مؤثر، ریل‌ها باید بر اساس استانداردهای مهندسی طراحی و نصب شوند. مواردی همچون عرض ریل (گیج)، کیفیت فولاد، شیب مسیر و شعاع انحنا در خطوط خمیده، از جمله عوامل حیاتی در طراحی مسیر ریلی محسوب می‌شوند.

نگهداری و بازرسی:

ریل‌های قطار نیازمند بازرسی و نگهداری منظم هستند تا از بروز ترک، شکستگی یا تغییر شکل جلوگیری شود. این فرایندها معمولاً توسط تیم‌های تخصصی و با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته انجام می‌گردد.

قطعات مورد نیاز در ساخت ریل قطاری :

ریل (Rail) 

پروفیل‌های فولادی ممتدی هستند که چرخ‌های قطار روی آن‌ها حرکت می‌کند.

معمولاً از فولاد پرکربن با مقاومت بالا ساخته می‌شوند.

تراورس (Sleeper / Tie) :

اعضای افقی که دو ریل را در فاصله‌ی مشخص از هم نگه می‌دارند.

انواع تراورس شامل چوبی، بتنی، فولادی یا کامپوزیتی است.

پایه ریل یا زیرریل (Rail Pad)

بین ریل و تراورس قرار می‌گیرد و نقش ضربه‌گیر دارد.

باعث کاهش ارتعاشات و جلوگیری از سایش مستقیم ریل و تراورس می‌شود.

بست‌ها و اتصالات (Fasteners)

شامل پیچ، گیره، قلاب و قطعات فلزی که ریل را به تراورس محکم می‌کنند.

انواع متداول: کلیپ‌های الاستیکی (Elastic Clips)، پیچ و مهره، یا گیره‌های خاص مانند Pandrol.

صفحه‌ی پایه (Base Plate)

یک صفحه‌ی فلزی که زیر ریل و روی تراورس قرار می‌گیرد تا فشار را بهتر پخش کند.

در تراورس‌های بتنی بیشتر استفاده می‌شود.

بالاست (Ballast)

لایه‌ای از سنگ‌های شکسته که تراورس‌ها را احاطه می‌کند.

وظایف: زهکشی، پخش بار، ثابت نگه‌داشتن ریل و کاهش ارتعاش.

زیرسازی (Subgrade)

لایه‌ای از خاک کوبیده یا مواد تثبیت‌شده در زیر بالاست.

نقش پشتیبانی کلی بستر راه‌آهن را دارد.

جوش و اتصالات ریل‌ها (Rail Joints / Welds)

برای اتصال دو ریل به یکدیگر استفاده می‌شود.

شامل جوشکاری (مثل جوش فلش باتری) یا وصله‌های مکانیکی (Fish Plates) است.